Is het nu dichter of dichteres?

Maria Barnas in Het Penhuis.

Zondag 6/10/2019 laatst had Digther- en VWS-kompaan Alain Delmotte voor ‘Het Penhuis’ in Kortrijk een erg mooi gesprek

met Maria Barnas. Zelf was ik vooraf nauwelijks vertrouwd met het werk van deze Nederlandse schrijfster van poëzie en romans die tevens plastisch kunstenaar is. Daar bracht het verhelderende gesprek in de Kortrijkse Orangerie van de Broeltuin meteen verandering in. Een vlotte babbel over de ‘bubbel’ van de poëzie en het schrijven was het waar we van genoten. Maria Barnas (°1973), wonend in het iconische Nederlandse Bergen - voor literaire bedevaarders zéér bekend van ondermeer A Roland Holst en Nescio - liet zelfs heel regelmatig diep in haar ziel kijken.

Nieuwsgierigheid om er achter te komen hoe dingen in elkaar zitten, is een van haar basisdrijfveren, vertelde Barnas op haar erg onderhoudende manier. De eenzame uitvaarten kwamen aan bod en de vele mogelijkheden die het weglaten van een komma kan bieden. Dit als antwoord op een vraag van Alain Delmotte over het veelal ontbreken van leestekens in haar gedichten. Tussendoor las ze vooral voor uit haar laatste dichtbundel ‘Nachtboot’ die eerder genomineerd werd voor een pak prijzen waaronder de Herman de Coninckprijs en de Grote Poëzieprijs. Mooi en licht hilarisch moment was er toen ze bij het voorlezen van haar gedicht ‘Vrijplaats’ zwaar getroffen werd door een regendruppel die uit de glazen koepel van de Orangerie – bij regenweer en ondanks naar het schijnt recente renovatie nog altijd lekkend als een zachte zeef – pal op haar tekst kwam vallen.

Voorts had ze het, hoe kan het anders, over de taal zelf. Over het jezelf verliezen in de taal. Over de tuin van de taal waarin je kunt schoffelen en wieden. Over de machine die ze ontwikkelde die woorden verspreidt in de vorm van stikstofbellen... Over het zeg- en het onzegbare. Ook over de doei- en omgangstaal en de fricties die haar tegenwoordig domineren vanwege al die ‘moeilijk’ geworden woorden met betrekking tot huidskleur, gender- en professionele gelijkheid… Over de verlegenheid om in deze tijd nog volmondig het woord ‘solidariteit’ uit te spreken. En over het spanningsveld in de woorden en de vraag of we haar en haar vrouwelijke collega’s nu dichter of dichteres mogen noemen. Het lijkt een beetje triviaal maar dat is het, zo betoogde Maria Barnas, eigenlijk veel minder dan het lijkt. De meer feministische stemmen onder ons lijken ‘dichteres’ te verkiezen. Anderen balen daar dan weer van. Ik ben zelf wel 's benieuwd wat mijn poëtische (facebook-)vriendinnen hier ten lande daar nu eigenlijk van vinden. Hoe willen zij aangesproken worden? Met dichter of met dichteres?

We hoorden heel veel dingen, zondag, die we met graagte noteerden. Het werd een bijzonder aangename kennismaking met een dichter(es) die, naar we vooraf dachten, ogenschijnlijk heel toegankelijke gedichten schrijft. Na afloop van het gesprek wisten we wel beter. Deze dichter(es) schrijft dingen die veel ingenieuzer zijn dan ze lijken. ‘Helderheid bestaat wel niet maar ik ben er wel naar op zoek', hoorden we. Zeker is dat we het werk van Maria Barnas in de toekomst van veel nabijer dan voordien zullen volgen. En laat dit nu krèk zijn waar Het Penhuis ons tijdens haar gedenkwaardige zondagvoormiddagen wil hebben!


Nieuwe taal

Ik bak een taart in een nieuwe taal.
Elke lepel moet ik wegen. Ik breek

een ei en zie mijn twijfel kleven
aan de kartels. Wanneer ik mijn oor

bij de klop op het aanrecht
houd hoor ik het deeg zuchten.


© Maria Barnas

Uit 'Nachtboot'. Van Oorschot, Amsterdam. 72 blz. €19,99


Recensie Nachtboot bij Tzum - Jan De Jong
Recensie Nachtboot bij Tzum - Remco Ekkers
Uitgeverij Van Oorschot - Nachtboot: een bevraging van authenticiteit 

Volgende gasten in het Penhuis:
* 17/11/2019: Anton H.J. Dautzenberg
* 8/12/2019: Paul Demets
* 15/3/2020: Yoni Van Den Eede
* 22/3/2020: Pieter Boksma
* 19/4/2020: 'jonge gasten' Lenny Peeters & Mustafa Kör

Meer info: Het Penhuis 2019-2020